Er is veel geschreven over de ontwikkeling van leiderschap in organisaties. In het in O&O Magazine gepubliceerde artikel beschrijf ik samen met oud-collega’s een vernieuwende kijk. Russel Ackoff zei ooit: ‘You rarely improve an organization as a whole by improving the performance of one of its parts.’ Hetzelfde geldt voor (aankomende) leiders.
Al jaren is er binnen organisaties aandacht voor leiders en hun ontwikkeling. Geheel terecht. Het perspectief van waaruit naar leiderschap en leiderschapsontwikkeling wordt gekeken, is echter ook al jaren hetzelfde. De inhoud en opzet van ontwikkelprogramma’s wordt weliswaar vernieuwd, maar de onderliggende aandachtsgebieden veranderen niet. Dat is onterecht. In onze visie is het perspectief van waaruit momenteel naar leiderschapsontwikkeling wordt gekeken te beperkt.
In het artikel pleiten we voor een integrale manier van kijken naar leiderschapsontwikkeling. We beschrijven wat wij daarmee bedoelen én hoe het in de praktijk vormgegeven kan worden.
Integrale leiderschapsontwikkeling: vier dimensies
Volgens veel filosofieën is het welzijn van mensen en hun ontwikkeling terug te voeren op vier dimensies; het mentale, emotionele, fysieke en spirituele/energetische vlak. Steven Covey (1989) was één van de eersten die deze thema’s ook introduceerde voor leiders binnen organisaties. Integrale leiderschapsontwikkeling betekent evenwichtige aandacht voor alle vier de dimensies, rekening houdend met hun onderlinge samenhang. Hieronder lichten we elke dimensie kernachtig toe.
Mentaal
Deze dimensie omvat alles wat met onze ratio en mentale vermogens te maken heeft. Daarbij valt te denken aan kennis(ontwikkeling) en onze cognitieve kwaliteiten, maar ook onze overtuigingen en creatief denken.
Emotioneel
Omvat onder meer A) het in contact staan met je eigen emoties en de wijze waarop je jouw emoties reguleert. B) empathie (inlevingsvermogen in de gevoelens van anderen) en het op een effectieve manier aandacht geven aan deze emoties. Deze dimensie is cruciaal voor zelfvertrouwen en het aangaan en onderhouden van relaties met anderen.
Fysiek
Deze dimensie heeft alles te maken met onze lichamelijke gesteldheid. Op het meest basale niveau betekent dit gezond zijn. Fitte leiders gaan echter verder. Zij zorgen dat ze fysiek zodanig in vorm zijn dat hun energie en prestaties als leiders toenemen. Het managen van de energie binnen een team is een kerntaak voor leiders, dit lukt alleen als je in staat bent je eigen energie te managen.
Spiritueel/energetisch
Zelfbewustzijn en zingeving zijn essentiële thema’s. De spirituele dimensie is het minst tastbaar en wordt daarom ook wel de energetische dimensie genoemd. Meditatie en andere methoden helpen om in verbinding te komen met jezelf en je omgeving. Onderzoek (McTaggart, 2008) toont aan dat je middels meditatie en aandachtoefeningen invloed hebt op de wereld om je heen.
Samenhang tussen de dimensies
Onderscheid maken tussen vier dimensies maakt de materie inzichtelijk en hanteerbaar, maar past eigenlijk niet bij het principe van integraal leiderschap. De dimensies hangen nauw met elkaar samen en beïnvloeden elkaar voortdurend. Jezelf ontwikkelen op de ene dimensie, schept ruimte om jezelf ook te ontwikkelen op de andere dimensies. Echter, jezelf tekort doen op een van de dimensies, betekent ook jezelf tekort doen op de andere dimensies.
Meer lezen? Klik hier voor het complete artikel.
